|
බුදුපිළිමයේ උපත - 66:
අජන්තාවෙන් මතු වූ
මාර දූවරුන්
 පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තූමේන්තුවේ හිටපු සහකාර
පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ
සිරිසමන් විජේතුංග
පුරාවිද්‍යා Msc පර්යේෂණ
බුදුරජාණන් වහන්සේ හා මාර පරාජය පිළිබඳ බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි සහ මූර්ති හා චිත්‍රවලද
පුරාණ භාරතයේ දැකිය හැකිය.
 “බෝසතාණන් වහන්සේ බෝධිමූලයෙහි වැඩ හිඳ බුදු බව ලබාගැනීම බලසෙන් සහිත මාර පරාජය
කිරීමක් බව බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින්ම මෙසේ දේශනා කර ඇත.
කාව්‍යයෙහි, සාහිත්‍යයෙහි මෙන්ම චිත්‍ර මුර්ති කලාවන් තුළද මාර පරාජය
විචිත්‍රාකාරයෙන් නිරූපණය කර ඇත. ව්‍යවහාර ලෝකයෙහි මාරවිජය එක් එක් ආකාරයට නිරූපණය
කිරීමට අවකාශ ඇතත් මාර, මාර ධෛය¸,මාර විෂය, මාර සේනා යන සංකල්ප බුදුරජාණන් වහන්සේ
වදාළ ධර්මයෙහි සඳහන් වේ. සංයුත්ත නිකාය මාර සංයුත්ත වැනි නොයෙක් දේශනාවලින් පෙනේ.
(බුදුන් වදාළ බුද්ධ ධර්මය පූජ්‍ය මහාචාර්ය කොල්ලුපිටියේ මහින්ද සංඝරක්ඛිත නාහිමි සහ
කීර්ති නාරම්පනාව පි. 70-71 (1999)
තණ්හා රතී සහ රඟා යන මාර දූවරුන් තිදෙනෙක් ගැනද බෞද්ධ සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වේ.
‘බුද්ධත්වය මෙන්ම අනෙකුත් අවස්ථාවලදී විශේෂයෙන් මාර යුද්ධය පැරැණි කලාකරුවා
ඉදිරිපත් කර ඇති ආකාරය සලකා බැලීම මෙහිදී වැදගත් වනු ඇත. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ
චරිතයේ ඉතාමත් තීරණාත්මක අවස්ථාව වන මෙම සංසිද්ධිය සියලුම සම්ප්‍රදායට අයත් ධර්ම
ග්‍රන්ථ සහ බුද්ධාපදානයන්හි ඉතාමත් සංවේදී ආකාරයෙන් ඉදිරිපත් කර ඇත.
 බුද්ධත්වය යනු ක්ලේශ ධර්මයන් සහමුලින්ම ප්‍රහාණය කර ලබන අධ්‍යාත්මික විමුක්තිය
වුවත් බෞද්ධ පොත්පත්වල එම අවස්ථාව ඉදිරිපත් කරනු ලබන්නේ වසවර්ති මාර නම් වූ මාර
දිව්‍ය පුත්‍රයා විසින් බෝසතුන්ට එරෙහි වූ තම සේනාවද රැගෙන කරන ලද යුද්ධයක් වශයෙනි.
ජාතක නිදාන කතාවේ මෙන්ම බුද්ධවංස අට්ඨකථා හා ලලිත විස්තර, මහා වස්තුව ඇතුළු මහායාන
ග්‍රන්ථවලද එම අවස්ථාව ඒ අයුරින්ම වඩාත් සවිස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් කර ඇත.
(බුදුපිළිමයට පෙර බුදුහාමුදුරුවෝ පුජ්‍ය – මහාචාර්ය බෙල්ලන්විල විමලරතන නා හිමියෝ –
පි. 51-2010)
අජන්තාවේ බිතුසිතුවම් පමණක් නොව මූර්තිද ඇති බව ඉතා ප්‍රකටය. අජන්තාවේ අංක 29 දරණ
ලෙනෙහි මාර පරාජය මූර්තිමත් කර ඇති අවස්ථාවෙහි තණ්හා රතී රඟා යනුවෙන් සඳහන් වන මාර
දුතිකාවන්ද බුදුරජාණන් වහන්සේ ඉදිරියේ රඟපෑම ඉදිරිපත් කර ඇත. (Ajanta murals by
A.Ghosh p.33-Archaeo-Logical Survey of India New Dilhi -1987)
අජන්තා බිතුසිතුවම් අතරේ මාරදූතිකාවන්ගේ බිතුසිතුවමක් ලෙන් අංක 1 හි නිරූපණය කර ඇති
අන්දම නිර්මාණාත්මකය. බඳ නැමී සිටින ආකාරයෙන් සිතුවම් කර ඇති මෙම සිතුවම බොහෝ
දෙනෙකුගේ අවධානයට ලක්වන්නකි. වර්ණ සංයෝගය මෙන්ම මාරදුතිකාවන්ගේ භාව – භාව ලීලාව
නිරූපණය කිරීමට අජන්තා චිත්‍ර ශිල්පියා දක්ෂවී ඇති අන්දම මෙයින් පැහැදිලි වෙයි.
මෙහි නිරූපිත කාන්තාවගේ රූපයෙන් තුනෙන් දෙකක් පමණ දක්නට ඇත. එම ලෙනෙහිම (අංක 1)
තවත් කාන්තා රූපයකින් මාර දුතියගේ මුහුණ ඉතා නිර්මාණාත්මකව නිරූපණය කර ඇති අන්දම
දැකිය හැකිය. මාරයුද්ධය දැක්වෙන තවත් අවස්ථාවක් මෙසේය.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ චරිතයේ ඉතාමත් තීරණාත්මක අවස්ථාව වන මාර යුද්ධය සියලු
සම්ප්‍රදායන්ට අයත් ධර්ම ග්‍රන්ථ හා බුද්ධාපදානයන්හි ඉතාමත් සංවේදී ආකාරයෙන්
ඉදිරිපත් කර ඇත. බුද්ධත්වය යනු ක්ලේශ ධර්මයන් සහමුලින්ම ප්‍රහාණය කරනු ලබන
අධ්‍යාත්මික විමුක්තිය වුවත් බෞද්ධ පොත් පත්වල එම අවස්ථාව ඉදිරිපත් කරනු ලබන්නේ
වසවර්ති නම් වූ මාරදිව්‍ය පුත්‍රයා විසින් බෝසතුන්ට එරෙහි වූ තම සේනාවද රැගෙන කරන
ලද යුද්ධය වශයෙනි. ජාතක නිදාන කථාවේ මෙන්ම බුද්ධවංස අට්ඨකතා, ලලිත විස්තර, මහාවස්තු
ඇතුළු මහායාන ග්‍රන්ථවලද. එම අවස්ථාව ඒ අයුරින්ම වඩාත් සවිස්තරාත්මකව ඉදිරිපත් කර
ඇත.
මාරයා තම සේනාවන් සමඟ බෝධිසත්වයන් වෙත ප්‍රහාර එල්ලකරන ආකාරයේ මුර්ති කැටයමක් අංක 1
සාංචි ස්තූපයේ දකුණු වාහල්කඩෙහි දක්නට ලැබේ. මාරයා සහ සේනාව තරමක් අස්වාභාවික
ආකාරයේ මූර්තිවලින් පෙන්වන අතර වම් කෙළවරෙහි බෝධිවෘක්ෂය සැදැහැවතුන් විසින් වන්දනය
කරන ආකාරයෙන් දක්වා ඇත. (බුදු පිළිමයට පෙර බුදුහාමුදුරුවෝ මහාචාර්ය පූජ්‍ය
බෙල්ලන්විල විමලරතන නාහිමිපාණන් වහන්සේ පි. 50-51 (2010)
|
පුර
අටවක
පසෙලාස්වක
අව
අටවක
අමාවක