කෝපයේ පාපය කාටද?

පොල්ගහවෙල මහමෙව්නා භාවනා අසපුවේ
නිර්මාතෘ සහ අනුශාසක
කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද හිමි

ආර්ය මාර්ගය නමැති සෘජු මාර්ගයක් තිබෙනවා. භය නැති තැන නමැති දිශාවටයි ඒ මාර්ගය වැටී තිබෙන්නේ. ඒ වගේම කිසි ශබ්දයක් නැති රථයක් තිබෙනවා. ඒ රථය කැරකෙන්නේ දහම් රෝද වලින්. ඒ රථයේ වාඩිවෙන ආසනය තමයි ලජ්ජා භය දෙක. ඒ රථය සරසා තිබෙන්නේ සිහිය නමැති සැරසිල්ලෙන්. සම්මා දිට්ඨිය පෙරටු කරගත් අධ්‍යාත්මික බලයෙන් යුතු ශ්‍රී සද්ධර්මය තමයි ඒ රථයේ රියදුරු. යම් ස්ත්‍රියකට හෝ පුරුෂයෙකුට මෙවැනි රථයක් තිබෙනවානම්, ඔහුට ඒ රථයෙන් අමා නිවනට ළං වෙන්න පුළුවනි. (සංයුක්ත නිකාය 1, අවිජරා සූත්‍රය)තථාගතයන් වහන්සේ මෙසේ වදාළේ අප කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන්මයි.

ගිහි හෝ වේවා පැවිදි හෝ වේවා මේ දුක්ඛිත සසරින් එතෙර වීමටයි උත්සුක විය යුත්තේ. කෙනෙක් චතුරාර්ය සත්‍යය අවබෝධය පිණිස ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගය අනුගමනය කරයිද, ඔහු බිය රහිත මාවතේ ගමන් කරන්නෙක් වෙයි. අද අප ජීවත්වන මේ සමාජය තුළ නොයෙකුත් නින්දා අපහාස, දුක් පීඩාවලට බඳුන්වීමට බොහෝ දෙනෙකුට සිදුවෙනවා. ඒ වගේම සමහර විට නිරපරාදේ හේතු රහිතව නින්දා අපහාස විඳින්නටත් කෙනෙකුට සිදුවන්න පුළුවන්. එවැනි අවස්ථාවක කෙනෙක් කලබලව කෝප වුණොත්, එයින් පාඩුව සිදුවෙන්නේ තමාටම යි. කෝප වීමෙන් තමාට පාඩුවක් සිදුවන බව අඥාන පුද්ගලයා නොදනී. ශ්‍රී සද්ධර්මය තුළින් තම ජීවිතය සකස් කරගත් නුවණැත්තා ලෝකයාගෙන් ලැබෙන නින්දා අපහාස ඉදිරියේ කෝප නොවේ. ඒ නිසා සත්‍යයෙන් වේවා අසත්‍යයෙන් වේවා තමාව වෙත එන චෝදනා, නින්දා අපහාස, ඉවසන්න නුවණැති අය ලෙස අප සිත ශක්තිමත් කරගන්න ඕනි. ඇත්තෙන්ම නිකරුණේ නින්දා අපහාස විඳින්නට සිදුවූයේ් අද කාලයේ ජීවත් වන අපට පමණක් නොවේ. අතීතයේත් බොහෝ ගුණැති උතුමන්ට එහෙම සිදු වුණා.

නමුත් හුදෙකලා විවේකයෙහි ඇලුණු සිංහරාජයෙකු බඳු වූ රේවත රහතන් වහන්සේ උපාසකයින්හට කිසිවක් නොදොඩා භාවනාවෙහි ඇලී නිහඬව වැඩ සිටියා. ඒ අවස්ථාවේ අතුල උපාසක තෙමේ “මුන්වහන්සේ අප කෙරෙහි කිසි අනුකම්පාවක් නොමැතිව දහම් පදයක් නොදොඩා නිහඬව වැඩ සිටින්නේ යැයි” කිපී එතැනින් නැඟිට යන්න ගියා.

ඉන්පසුව අතුල උපාසක ඇතුළු පන්සියයක් පිරිස සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ වෙත ගොස් වන්දනා කොට එකත්පස්ව හිඳ ගත්තා. සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ විසින් “පින්වත් උපාසකවරුනි, කුමක් නිසා මෙහි ආවෙහි දැයි” ඇසූ කල්හි අතුල උපාසක කියනුයේ “ස්වාමිනි, සාරිපුත්තයන් වහන්ස, අප දහම් පදයක් ඇසීමට රේවත ස්වාමින් වහන්සේ වෙත ගියා. උන්වහන්සේ අප හා කිසි කථාවක් කළේ නැහැ. මට ඇති වූ කෝපය නිසා මම එතැනින් පිට වී ඔබ වහන්සේ සොයාගෙනයි මේ පැමිණියේ. ස්වාමිනි අප කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් අප හට ධර්මය දේශනා කරන සේක්වා’. ඒ අවස්ථාවේ සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේ එසේනම් හොඳයි උපාසකවරුනි, කියා දිගු වේලාවක් ගැඹුරු ධර්ම දේශනාවක් වදාළා. එවිට අතුල උපාසකතුමා සිතනුයේ “මුන්වහන්සේ ගැඹුරු ධර්මය බොහෝ කොට දේශනා කරන්නාහ. ඔය ඉතා ගැඹුරු ධර්මය වටහා ගැනීමට පහසු නොවේ. මේ බණෙන් අපට ඇති වැඩේ මොකක්දැයි” සිතා සාරිපුත්ත ස්වාමින් වහන්සේ කෙරෙහි ද කිපී උපාසක පිරිස රැගෙන එතැනින් පිටව ගියා.

ඉන්පසු අතුල උපාසක ඇතුළු පිරිස ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේ වෙත පැමිණියා. ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේ ද ඔවුන්ගෙන් අසනුයේ “පින්වත් උපාසකවරුනි, කුමක් පිණිස මෙහි ආවේද?” එවිට අතුල උපාසක කියන්නේ “ස්වාමිනි ආනන්දයන් වහන්ස, අප ධර්මය ඇසීමට රේවත ස්වාමින් වහන්සේ වෙත ගියා. උන්වහන්සේ අපට වචනයක්වත් දේශනා කළේ නැහැ. එයින් සිත් අමනාපව අප එතැනින් නැඟී සාරිපුත්ත ස්වාමින් වහන්සේ වෙත ගියා. උන්වහන්සේ අප හට ඉතා දිගු වේලාවක් ගැඹුරු ධර්මය බොහෝ කොට දේශනා කළා. අපට ඒ ධර්මය නො තේරෙයි. අපේ තරම නොසලකා ගැඹුරු ධර්මය බොහෝ කොට දේශනා කිිරීම නිසා සිත් අසතුටුව නොතේරෙන ධර්මයෙන් ඇති වැඩේ කිමැයි සිතා ස්වාමිනි, අප ඔබ වහන්සේ වෙත පැමිණියා. ආනන්දයන් වහන්ස, අපගේ තරම බලා අපහට තේරුම් ගතහැකි දේශනාවක් අනුකම්පාවෙන් දේශනා කරන සේක්වා”යි කියා සිටියා. ඒ මොහොතේ “හොඳයි උපාසකවරුනි”, කියා ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේ විසින් පහසුවෙන් තේරුම් ගතහැකි නො ගැඹුරු ධර්මයක් දිග් නො ගස්වා කෙටියෙන් වදාළා. එයට ද කිපුණු අතුල උපාසක තෙමේ “කුඩා දරුවන්ට සෑහෙන තරමේ සුළු බණක් යන්තමින් දේශනා කළේ යැයි” ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේ කෙරෙහි කිපී එතැනින් පිටත්ව බුදුජාණන් වහන්සේ වෙත පැමිණියා.

බුදුරජාණන් වහන්සේ මේ සම්පූර්ණ විස්තරය අතුල උපාසකගෙන් අසා දැනගෙන මෙසේ වදාළා.

පෝරාණමේතං අතුල - නේතං අජ්ජනතාමිව
නින්දන්ති තුණ්භිමාසීනං - නින්දන්ති බහුභාණිනං
මිතභාණීම්පි නින්දන්ති – නත්ථි ලෝකේ අනින්දිතෝ

පින්වත් අතුල, මේක අද පමණක් සිදු වූ දෙයක් නොවේ. ඈත අතීතයේ සිට ඔය ආකාරයම යි. නිශ්ශබ්දව සිටින විටත් බණිනවා, වැඩිපුර කථාකළත් බනිනවා. ප්‍රමාණයකට කථා කළත් බණිනවා. මේ ලෝකයේ නින්දා නො ලබපු කෙනෙක් නැහැ.

න චාහු න ච භවිස්සති – න චේතරහි විජ්ජති
ඒකන්තං නින්දිතෝ පෝසෝ - ඒකන්තං වා පසංසිතෝ

තනිකරම නින්දා පමණක් ලැබූ කෙනෙක් හෝ, ප්‍රශංසා පමණක් ලැබූ කෙනෙක් අතීතයේ සිටියෙත් නැහැ. අනාගතයේ ඇතිවෙන්නෙත් නැහැ. දැන් වර්තමානයේ දැක ගන්නටත් නැහැ.

යඤ්චේ විඤ්ඤු පසංසන්ති – අනුවිච්ච සුවේ සුවේ
අඡිච්ද්දවුත්තිං මේධාවිං - පඤ්ඤාසීලසමාහිතං

බුද්ධිමත් උදවිය යම් කෙනෙකුට ප්‍රශංසා කරනවා නම්, ඔහුගේ පිරිසුදු ජීවිත පැවැත්ම, බුද්ධිමත් බව, සිල්වත් බව, සමාධිිමත් බව, ප්‍රඥාවන්ත බව ආදිය හොඳට විමසා කරුණු දැනගෙනමයි කළ යුත්තේ.

නෙක්ඛං ජම්බෝනදස්සේව - කෝ තං නින්දිතුමරහති
දේවා’පි නං පසංසන්ති – බ්‍රහ්මුතා’පි පසංසිතෝ

එබඳු කෙනෙක් බබළන්නේ දඹරන් රුවක් වගේ. එහෙම කෙනෙකුට නින්දා කරන්නට කවුද සුදුසු? ඔහුට දෙවියොත් ප්‍රශංසා කරනවා. බ්‍රහ්මයා පවා ප්‍රශංසා කරනවා.

අතුල උපාසක විසින් අරණ්‍යවාසී භික්ෂූන් අතරින් අග්‍ර වූ රේවත ස්වාමින් වහන්සේටත්, ප්‍රඥාවෙන් අග්‍ර වූ සාරිපුත්ත මහරහතන් වහන්සේටත්, ධර්ම භාණ්ඩාගාරික වූ ආනන්ද ස්වාමින් වහන්සේ හටත් නින්දා කළේ සැබවින්ම සහේතුකවයි.

ඇතැම් කෙනෙක් ඉවසන විට එය මෝඩකමක් හෝ නිවටකමක්ය කියා සමහරු සිතනවා. නමුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළේ “ඛන්තී පරමං තපෝ තිකික්ඛා” එනම් ඉවසීම වනාහි උතුම්ම තපස වේ යනුවෙනිි. සංයුක්ත නිකායේ වේපචිත්ත සූත්‍රයේ මේ ආකාරයට සඳහන් වෙයි. මොහු මේ ඉවසන්නේ මට බයෙන්ය කියා කෙනෙක් හිතුවත් කමක් නැහැ. නැතත් කමක් නැහැ. උතුම් යහපත නම් තමා තුළ යහපත් ගුණධර්ම ඇතිකර ගැනීමයි. ඉවසීමට වඩා උතුම් දෙයක් නැහැ.

සංයුක්ත නිකායේ සක්ක සංයුත්තයේ “සුභාසිත ජය” සූත්‍රයේ මෙසේ සඳහන් වෙයි. “යමෙක් කිපියහුට පෙරළා කිපෙයිද, ඒ කෝපයෙන් පාපය වන්නේ ඔහුටමය. කිපුන තැනැත්තාට පෙරලා නො කිපෙන්නේ දිනීමට දුෂ්කර වූ යුද්ධය දිනීමටය.”

ඒනිසා ලෝකයෙන් ලැබෙන නින්දා, අපහාස ඉදිරියේ නොසැලී සත්පුරුෂයන් විසින් වර්ණනා කොට වදාළ උත්තම ගුණයන් වූ ඉවසීම ඇතිකර ගැනීමට බුද්ධිමත් වූ අපත් අධිෂ්ඨාන කර ගනිමු.

- නයනා නිල්මිණි