කාන්තාවට
සැනසුම දුන්
බෞද්ධ ආකල්ප
ඉමදූව දිවෙලේගොඩ පුරාණ විහාරවාසී, ගාල්ල ශ්‍රී ලංකා ධර්මදූත මහ
පිරිවෙනේ
කනංකේ විජිතනන්ද හිමි
 බුදු දහමින් කාන්තාවට හිමිවන්නේ සුවිශේෂ ස්ථානයකි. මානව සමාජයෙහි
ප්‍රගමනය උදෙසා නිහඬ සේවාවක් ඉටු කරන කාන්තා සමාජයට බෞද්ධ දර්ශනය
තුළින් හිමි වු වරප්‍රසාද අන් කිසි ආගමකින් හිමි වී නොමැති අතර,
බුදුදහම සමාජ අසාධාරණයෙන් තොරව සුදුස්සාට සුදුසු තැන ලබා දී ඇති අයුරු
එයින් මැනවින් තහවුරු වේ.
භාරත දේශයෙහි පැවැති යුග හෙවත් කාලවකවානු දෙස අවධානය යොමු කිරීමේ දී
පූර්ව වෛදික හා වෛදික යුගයේදී කාන්තාවට හිමි වූයේ ඉතා ඉහළ සමාජ
තත්ත්වයකි. මාතෘ මූලික සමාජයක් පැවැති මෙම කාලය තුළ ජගන් මාතා ආදී
වන්දනා ක්‍රම පැවතීම මගින් කාන්තාව ඉතා ඉහළ සමාජ පිළිගැනීමක් අනුව දිවි
ගෙවූ බව හොඳින් පැහැදිලි වෙයි. එහෙත් පශ්චාත් වෛදික හෙවත් බ්‍රාහ්මණ
යුගය තුළ ඒකදේවවාදය ප්‍රචලිත වීමත් සමග මුළු මහත් සමාජය වෙනස්
මුහුණුවරක් ගත් අතර ඒ තුළ කාන්තාව අන්ත අසරණ භාවයට පත් වු වග
මනුස්මෘතිය වැනි බ්‍රාහ්මණ ග්‍රන්ථ දෙස අවධානය යොමු කිරීමේ දි සනාථ
වෙයි.
වර්ණ ධර්ම , ස්ව ධර්ම හා ආපද් ධර්ම තුළින් සමාජයෙහි ආධිපත්‍යය තහවුරු
කර ගත් බමුණන් ඒ ඔස්සේ යමින් කාන්තාව සතු සියලු නිදහස අහිමි කරමින්
ක්‍රියා කළහ. ඒ අනුව ආගමික , අධ්‍යාපනික , ආර්ථික සමාජයීය ආදී සියලු
වරප්‍රසාද අහිමි වූ කාන්තාවගේ ජීවිතය අවධි කිහිපයක් අනුව බමුණන් විසින්
බෙදා වෙන් කරන ලදී.
"බාලෙය්‍ය පිතුර්වශේ තිෂ්ඨෙත්
පැණි ග්‍රාහස්‍ය යෞවනේ
පුත්‍රාණං භර්තජී පේ‍්‍රතේ
නභජේත් ස්ත්‍රී ස්වතන්ත්‍රතාම් "
බාල කාලය පියා යටතේ ද තරුණ කල සැමියා යටතේද සැමියා මළ පසු වැඩිමහල්
පුතු යටතේ ද දිවිගෙවිය යුතුය.
සැමියා මිය ගිය පසු ඔහු දවන දර සෑයට පැන දිවි නසාගත යුතු බව ද එක්
යුගයකදී බමුණු දහම මගින් නියම කැර තිබිණි.
එය සති පූජාව නමින් හැඳින්වේ. එලෙස ක්‍රියා කිරීමට නොහැකි නම් කිළිටි
වස්ත්‍ර අඳිමින්, කටුක අමිහිරි ආහාර ගනිමින් කිසිම ආභරණයක් නොපැළඳ ස්වා
මියා ප්‍රාර්ථනා කරගෙනම කල් ගෙවිය යුතු බව මනුස්මෘතිය තුළ සඳහන් කර ඇත.
මේ අයුරින් සියලු වරප්‍රසාද අහිමී වූ කාන්තාව නිවසට පමණක් සීමා වූ අතර
ඇය " ද්වංගුල පඤ්ඤා " (දෑඟුල් නුවණ) ඇති තැනැත්තියක් බව බමුණෝ පැවසුහ.
" මුඛ පද්ම දලාකාරං
වාචා චන්දන සීතලං
මධු තිෂ්ඨති ජිව්හාග්‍රේ
හදයේතු හලා හලං ""
(ගැහැණියකගේ මුහුණ පද්මයක් බඳුය. වචන සිසිල් සඳුන් මෙන් මනහරය. දිව අග
මී පැණි ඇතත් හදවතෙහි හලාහල නම් විෂ ඇත )
මෙවැනි ප්‍රකාශ අනුව විමසා බැලීමේදී ප්‍රශ්චාත් වෛදික යුගය තුළ කාන්තාව
දිවි ගෙවූ අයුරු හා ඇය විඳින ලද කටුක දුක් වේදනා මෙන්ම නින්දා අපහාසද
අඩුවක් නොවීය .
එහෙත් ක්‍රි.පූ. 6 වන සියවස තුළ ලොව පහළ වන අප සම්මා සම්බුදු රජාණන්
වහන්සේ මුළු මහත් සමාජයෙහි යහපත උදෙසා ක්‍රියා කළ අන්දම ඉතා
ප්‍රශංසනීයයි. ක්‍රම ක්‍රමයෙන් නිර්මල දහම භාරතය පුරා විකාශනය වීමත්
සමග කාන්තා සමාජයට ද හිමි වූයේ සුවිශේෂ ස්ථානයකි. සමානාත්මතා ගුණය අගය
කළ බුදුරදුන් ඒ ඔස්සේ පුරුෂයාට සමාන තත්ත්වයක් කාන්තාවට ද හිමි කර දුන්
බව බෞද්ධ දර්ශනයට අනුව විමසීමේ දී මනාව පැහැදිලි වේ.
“නසෝ සබ්බේසු ඨාතේසු
පුරිසෝ හෝති පණ්ඩිතෝ
ඉත්ථිපි පණ්ඩිතා හෝති
තත්ථ තත්ථ විචඣනා”
“සෑම තැන්හි පිරිමින් ම පණ්ඩිත නොවන බවත් ඒ ඒ තැන්හි ස්ත්‍රිය ද
බුද්ධිමත් වේ.” යන ප්‍රකාශයට අනුව එකල කාත්තාවට හිමි වූ සමාජ තත්ත්වය
මනාව සනාථ වේ. එපමණක්ද නොව මවක්, ගෘහණියක්, සමාජ සේවිකාවක්, උපාසිකාවක්
ආදී වශයෙන් බුද්ධ දේශනාව අනුව භාරතීය සමාජයෙහි ඉහළ මට්ටමක දිවි ගෙවූ
ස්ත්‍රියට අප සම්බුදු හිමියන් සම්මා සම්බුද්ධත්වයෙන් වසර 5 ක් ගිය පසු
භික්‍ෂුණී සසුන ආරම්භ කොට විමුක්ති මඟ පෙන්වා දුන්හ. ඒ අනුව භික්‍ෂුණිය
මැනවින් වත් පිළිවෙත් සපුරා රහත් ඵලයට මෙන්ම බුදු සසුනෙහි විවිධ තනතුරු
ද ලද බව දැක්වේ. ඒ අනුව
චිතරාත්‍රඥ භික්‍ෂුණිය – මහා ප්‍රජාපතී
අභිඤ්ඤාලාභි භික්‍ෂුණිය – භද්ද කච්චායනා
සෘද්ධිමත් භික්‍ෂුණිය – උප්පලවන්නා
ධුතාංගධාරී භික්‍ෂුණිය – පටාචාරා
ධර්ම කථිකාවිය – ධම්ම දින්නා
ආදී වශයෙන් නොයෙක් දක්‍ෂතා ඔස්සේ තනතුරු ලැබීම තුළ බුදු සමය ඔස්සේ
කාන්තාවට හිමි වූ නිදහස කෙබඳු ද යන්න මනාව අවධාරණය වේ.
“බ්‍රහ්මාති මාතා පිතරෝ
පුබ්බාචරියානි වුච්චරේ
ඇහුණෙය්‍යා ච පුත්තානං
පජාය අනුකම්පකා”
මව්පියන් මහා බ්‍රහ්මයා ලෙසත් දරුවන්ගේ පූර්වාචාර්යවරු බවද ආහුණෙය්‍ය
ගුණයෙන් යුතු ඔවුහු මුළු මහත් ප්‍රජාවටම අනුකම්පා කරන බව ඉහත ගාථා
ධර්මයෙන් බුදු හිමියන් දේශනා කොට ඇත. එපමණක් ද නොව “බුද්ධෝ විය මාතා”
මව බුදුන් හා සමාන බවත් “මාතා මිත්තං සතේසරේ” මව නිවසේ මිතුරිය ලෙසත්
දේශනා කිරීම තුළ බෞද්ධ දර්ශනයෙහි කාත්තාවට හිමි වන ඉහළ සමාජ තත්ත්වය තව
දුරටත් විග්‍රහ කරන තථාගත බුදුරදුන් සිඟාලෝවාද සූත්‍රය මගින්
දරුවන්ගෙන් මව්පියන්ට ඉටුවිය යුතු යුතුකම් 5 ක් ද පෙන්වා දෙයි. එනම්,
1. වයස්ගත මව්පියන් පෝෂණය කිරීම
2. ඔවුන් රැක බලා ගැනීම
3. ඔවුන්ගේ දායාද රැක ගැනීම
4. කුල පරපුර ආරක්‍ෂා කිරීම
5. මිය ගිය පසු පින්කම් කොට පින් දීම.
දිනක් පසේනදි කොසොල් මහ රජු තම බිසවට දියණියක් උපත ලද බව අසා ඉතා
දුක්‍ඛිත අන්දමින් බුදුරදුන් වෙත පැමිණි පසු නුවණැති සිල්වත් කාන්තාව
අගය කොට රජුට දහම් දේශනා කොට ඇත.
“ඉථීපි ඒකච්ඡියා
සෙය්‍යා පෝස ජනාධිප
මේධාවිනී සීලවතී
සස්සු දේවා පතිබ්බතා”
මේ අයුරින් පුරුෂයාට මෙන්ම ස්ත්‍රියට ද සමාන සමාජ තත්ත්වයක් උරුම කර
දුන් බුදු සමය ඒ ඔස්සේ නව චින්තන විප්ලවයක් ද ඇති කරන ලද බව, බොහෝ රහත්
මෙහෙණින් වහන්සේ විසින් සිදු කරන ලද වාද විවාද, ධර්ම දේශනා ආදිය දෙස
මෙන්ම ථේරී ගාථාවන්හි සඳහන් විමුක්තියෙහි අගය පෙන්වා දීම් මගින් මනාව
තහවුරු වේ.
බමුණු සමාජය හමුවේ අන්ත අසරණ වූ කාන්තාව නැවත පුනර්ජීවනය ලැබුවේ තථාගත
බුදුපියාණන් වහන්සේ ලොව පහළ වීමත් සමගය. ඒ ඔස්සේ යමින් සෑම අංශයකින්ම
දියුණුවට පත් කාන්තාව අධ්‍යාපන, ආගමික, ආර්ථික, සමාජයීය වැනි ඉහළ
තනතුරු දැරීමට සමත් වූ වග එකල සමාජයෙහි පමණක් නොව වත්මන් ලෝකය දෙස
අවධානය යොමු කිරීමේ දී මැනවින් පැහැදිලි වෙයි. නිවසට පමණක් සීමා වූ
කාන්තාවට මේ අයුරින් නිදහස් ලෙස අදහස් ප්‍රකාශ කරමින් ඉදිරියට පැමිණීම
උදෙසා මූලික පදනම දමනු ලැබුවේ තිලොවට තිලක වූ අප ලොව්තුරා බුදුරජාණන්
වහන්සේ බව මේ අනුව පැහැදිලිව වටහා ගැනීමට හැකි ය. |
අමාවක
පුර අටවක
පසෙලාස්වක
අව
අටවක