මිහිඳු මාහිමියන් ලක්දිවට හඳුන්වාදුන් යහපාලනයේ මූලධර්ම
 මහාචාර්ය
විලේගොඩ අරියදේව හිමි
රජු විධායක ආඥාදායකයකු ලෙස නොව දසරාජ ධර්මයට යටත්ව සතර අගතියෙන් තොරව
ධර්මයෙන් ජනතාව පාලනය කළේ ය.
ධර්මයෙන් ජනතාව පාලනය කරන පිනවන
අර්ථයෙන් රජ නම් වේ. ‘ධම්මේ න ජනං රාජෙති රාජා’ මෙය බෞද්ධ යහපාලනයේ
මූලධර්මයයි. ධර්මය යනු කුමක්ද? ධර්මය යනු ලොව පවත්නා යුක්ති ධර්මයයි.
සැමට සාධාරණ වූ නිසාම ධර්මයයි. රජු රටේ ආරක්ෂකයායි. ඔහුගේ වගකීම වන්නේ
ධර්මය අනුව රට පාලනය කිරීමයි. චක්‍රවර්ති රජුගේ ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාදාම
සතරකි.
1. දැහැමෙන් රට පාලනය කිරීම.
2. ජනතාවගේ ජීවිත සුරක්ෂිත කිරීම
3. රටේ ආර්ථික සංවර්ධනය කිරීම
4. ඒ සඳහා විශාරදයන්ගේ උපදෙස් ලබාගැනීම.
දැහැමෙන් රට පාලනය කිරීමේ දී මිනිසුන්ගේ පමණක් නොව ගහකොළ ගංගා ඇළදොළ,
සතා සිව්පාවා ආදී සියල්ලේ ආරක්ෂකයා බවට පාලකයා පත්විය යුතු ය.
මිහිඳු මාහිමියන් දේවානම්පියතිස් රජතුමාට තදින්ම අවධාරණය කළ උපදේශය අප
රටේ පාලකයෝ බොහෝ දෙනා අමතක කොට ඇත. රජතුමා ඇතුළු අමාත්‍ය මණ්ඩලයට
මිහිඳු මාහිමියන් රාජොවාද සූත්‍රයෙන් හෙවත් අප්පමාද සූත්‍රයෙන් හා
රාජොධාතු ජාතකයෙන් මතුකළ යහපාලන සුවිශේෂ ගතිස්වභාව වන්නේ පාලකයාගේ
ආදර්ශයයි. මහරජතුමනි, ගවරැළේ නායක ගවයා ගවරැළෙහි ඉදිරියෙන් පිහිනයි. ඒ
ගව නායක ගවයාගේ හිස හැරෙන දිසාවට සෙසු ගවයන්ගේද හිස හැරෙයි. නායක ගවයා,
සෘජුව ගඟ තරණය කරද්දී සෙසු ගවයෝද සෘජුව තරණය කරති. මා ඉන්දියාවේ
සිටියදී බුදුරදුන් පාලකයන්ට පෙන්වාදුන් මේ උපමාවේ සැබෑව සියැසින්
දුටුවෙමි.
මෙහිදී රටේ පාලකයාගේ චින්තනය හා ඔහුගේ ක්‍රියාදාමය මැති ඇමැතිවරුන්ගේ
සිට පහළ ශ්‍රේණිය දක්වාම ආදර්ශයක් වන අතර නායකයා අනුව ප්‍රජාවද සිතන
පතන ක්‍රියාකරන තත්ත්වයට වැටෙන බවත් එපමණක් නොව ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන්
පවා නායකත්වය අනුව හැඩගැහෙන බවත් මිහිඳු හිමියෝ, අවධාරණය කළහ. මේ දහම්
අවවාදය කොතරම් බැරෑරුම් එකක් වුවාද යන්න රජු ඇතුළු රාජ සභාව තිගැස්සී
සිටි අයුරු මෙම මහාවංශයේ එන උදානයෙන් පැහැදිලි වේ. මහාථෙරො අමෙහ
ගාළ්හෙන ඔවාරූහ ඔවදති, ගචෙජ්‍යය නුඛෝ” මහ තෙරුන් වහන්සේ අපට දැඩිව
අවවාද කරන්නේ ආපසු වඩින්නවත් දො, මෙයින් අපට පැහැදිලිවන්නේ රට කරවන
පාලකයෝ ආදර්ශවත් අය විය යුතු බවයි. ඒ නිසා ස්ථිරවම පංචශීලය ආරක්ෂා කරන
සදාචාර සම්පන්න පිරිසක් වීමත් අපක්ෂපාතිව පොදු ජනතාවගේ යහපත සඳහා අවංකව
කැපවිය යුතු බවත් මෙමඟින් අවධාරණය කොට ඇත.
අවසාන වශයෙන් යහපාලනයක් හෙවත් දැහැමි රාජ්‍ය පාලනයක් සඳහා බලපාන
අත්‍යවශ්‍ය මූලධර්ම කෙරෙහි අවධානය යොමුකරමු. එනම් ස්වයංපෝෂිත ආර්ථික
සංවර්ධනයයි. මිනිසුන් ධර්ය ඇසීමෙන් හෝ පන්සිල් සමාදන්වීමෙන් පමණක් රටක
දැහැමි පාලනයක් ඇති නොවේ. පන්සිල් රැකීමට හැකිවන්නේ මිනිසාට ශක්ති
සම්පන්න ආර්ථිකයක් හිමිවූවොත් පමණි. අප රටෙහි ඇති භෞතික සම්පත් විශාලය.
කෘෂි ආර්ථිකයක් සඳහා සාරවත් වූ බිමක් ද, ප්‍රමාණවත් වර්ෂාපතනයක් ද
සුවිශාල ගංගා පද්ධතියක් ද අප ලැබූ ස්වභාවධර්මයේ දායාදයන්ය. මේ ස්වභාවික
සම්පත් ආරක්ෂා කර ගනිමින් ඒවා සංවර්ධනය කොට සැලසුම් සහගත අධ්‍යාපනයක් ඒ
තුළින් මනා ආර්ථික සංවිධානයක් ගොඩනැගීමෙන් පමණක් මේ රටේ යහපාලනයක්
ගොඩනැගිය හැකි වේ. මිහිඳු මාහිමියන් මෙරටට ගෙන ආ ඒ ඥාන සම්භාරයෙන්
ප්‍රයෝජනගත් පාලකයා මහසමුදුරු පරදින වැව් අමුණු ඉදිකොට, අධ්‍යාපන ආයතන
පිහිටුවා භෞතික හා අධ්‍යාත්මික සංවර්ධනයෙන් යුතු දැහැමි රාජ්‍යයක් ගොඩ
නැගීය.
චක්කවත්ති සීහනාද, කූඨදන්ත වැනි සූත්‍රවලින් අවධාරණය කළ රටේ ආර්ථික
සංවර්ධනය යහපාලනයේ පදනම බව මිහිඳු හිමියෝ මේ රටේ පාලකයන්ට කරුණාවෙන්
යුතුව අවධාරණය කළ සේක.
|
අව
අටවක
අමාවක
පුර
අටවක
පසෙලාස්වක